عصر ایران؛ امید جهانشاهی- برخی مسئولان تصور می‌کنند رسانه چنان قدرت جادویی دارد که امیال و اذهان مخاطبان را در ید اختیار گیرد و طبق مراد آنان پیش برد. از این روست که اگر از وضعیت امید به آینده و میزان اعتماد سیاسی ناراضی‌اند آنرا به عملکرد بد رسانه‌ها نسبت می‌دهند. گویی ذهن و ضمیر و نظام باور آدمی اسیر سرپنجه پیامی است که رسانه نرم و با ترفند بر لوح سفید ذهن می‌نشاند و در دم اثر می‌کند. البته که رسانه‌ها قدرت دارند و می‌توانند تاثیرگذار باشند اما نکته در این جاست که مخاطبان صرفاً تحت تأثیر رسانه‌ها نیستند، بلکه آنها محصول زندگی اجتماعی هستند که تنها بخشی از آن را رسانه‌های رسمی می‌سازند. نیروهای اجتماعی بر شکل‌گیری ساختار ذهنی و مکانیسم قضاوت مخاطبان در مورد محتوا و نحوه خوانش و برداشت مخاطب تاثیر می‌گذارند. پژوهش‌هایی نشان داده‌اند عامل اصلی در تعین روابط بازتولید شده بین تولیدکنندگان و…
روزنامه‌نگاری «برای ایران»
در وظیفه روزنامه‌نگاری گفته‌اند که باید مسائل حیاتی و اولویت‌های اساسی جامعه را برای برانگیختن توجه عمومی برجسته کرده و امکان مشارکت آگاهانه مردم را برای مواجهه مؤثر و کارآمد با مسائل ایجاد کند. بر این اساس می‌توان گفت روزنامه‌نگاری «برای ایران» یعنی برجسته‌سازی و اولویت‌دهی مسائل جدی و واقعی «ایران» و همچنین امیدآفرینی و تشویق به مشارکت عمومی برای مواجهه مؤثر و کارآمد با مسائل. برای تعین درست مسائل جامعه، نظام روزنامه‌نگاری باید بتواند مسائل مختلف را با حساسیت رصد کند. در فاجعه اخیر معدن طبس گفته شد که در معدن سنسور گاز متان وجود نداشت، اما سنسوری که حساس باشد و از وقوع فاجعه خبر دهد، منحصر به معدن نیست. سنسورهای جامعه، رسانه‌ها هستند. گزارش‌های رسانه‌ها از وضعیت کم‌آبی و مسئله مدیریت آب، در واقع اعلام خطر سنسورهاست. هشدار درباره بحران جدی و پیش‌روی فرونشست زمین که خود از تبعات مسئله مدیریت آب است، هشداری دیگر از سنسورهاست….
دفاع مقدس؛ در ستایش صداقت و سادگی
هفته دفاع مقدس است و بهانه یادکردن از فداکاری‌ها و جان‌فشانی‌ها برای دفاع از خاک، از خانه، از ایران. دفاع از خاک و خانه، به‌راستی که دفاعی مقدس است. دفاع! وه چه واژه ستبری، آن‌هم دفاعی چنان سترگ و سراسری که در او از هر مذهب و دین و قوم و قبیله بودند برای ایران. دفاع مقدس بهانه یادکردن آنها هم هست که در خاطره‌ساختن از آن روزها گل کاشتند. مثل بهانه یادکردن از قیصر امین‌پور عزیز که سرود: «به امید پیروزی واقعی، نه در جنگ که بر جنگ». او که در جوانی سینه برای دفاع سپر کرد و زخم برداشت اما با «دلی سربلند و سری سر به زیر» عمری به سر برد و به عشق سال‌های صداقت و سادگی جبهه بود که با زندگی ساخت، تا زخم جنگ کار او بساخت و لاله‌گون شد. دفاع مقدس بهانه ستایش از همین سادگی و صداقت است و یادکردن از آن…
جهان شبکه‌ای شده و مسئله تحریم‌ها
امید جهانشاهی: یکی از مهم‌ترین کلمات کلیدی برای درک جهان امروز، شبکه است. شبکه به‌مثابه نوعی ساختار خود را بر همه الگوها و مناسبات بار کرده است و این یکی از مهم‌ترین تفاوت‌های اساسی با جهان قبل از اینترنت است.در عصر شبکه، اساسا زمین بازی و معادلات تغییر کرده است؛ مناسبات اجتماعی، الگوهای جنبش‌های اجتماعی، ساختارهای سازمانی، کمپین‌های سیاسی، همه در بافت و ریختار «شبکه‌ای» شکل می‌یابند. شبکه‌ای‌شدن، مفهوم اقتصاد جهانی را ایجاد کرده که متفاوت از اقتصاد جهان به معنای معاملات و مبادلات اقتصادی و تجاری در سطح جهان است. به عبارت دیگر، اقتصاد جهانی محصول عصر نوظهوری است که بر مبنای ساختار شبکه‌ای شکل گرفته است. اقتصاد جهانی نشان‌دهنده یک شبکه بزرگ به‌هم‌تنیده است که کشورها از طریق شبکه‌های تجاری در‌هم‌تنیده و به هم وصل هستند و جایگاه‌شان در شبکه، ملاک تعیین قدرت آنهاست. اساسی‌ترین شکل قدرت در عصر حاضر قدرت حاصل از شبکه‌سازی و تأثیرگذاری در شبکه‌های روابط…
۱۰۰ سالگی اسلامی ندوشن؛ چرا ایران مهم است؟
عصر ایران؛ امید جهانشاهی- صد سال پیش در چنین روزی، مردی به دنیا آمد که نامش با ایران‌گرایی و عشق به فرهنگ و ادبیات ایران گره خورده است: دکتر محمد علی اسلامی ندوشن. به این بهانه شایسته است که یادی شود از ایران و عشق به وطن، به ویژه که حرمت وطن و اهمیت این خاک و مرزهایش، در این روزهای فضای مجازی هم مطرح است؛ نه به بهانه ستایش شهدا که جان پاک در گرو حفظ مرز و خاک گذاشتند، بلکه به دلیل توئیت توهین‌آمیزی که بر این مرز، مرگ نثار کرد. دکتر اسلامی ندوشن می‌گفت «چیزی که در تمام این سال‌ها، زندگی‌ام را از سرگردانی درآورده، عشق به ایران و ایران دوستی بوده است.» و این شور و عشق و دغدغه در همه آثارش هویداست: «چهار سخنگوی وجدان ایران»، «تأمّل در حافظ»، «زندگی و مرگ پهلوانان در شاهنامه»، «ایران و جهان از نگاه شاهنامه»، «ایران را از…
فیلترینگ و دل‌گیری‌های مردم
عصرایران؛ امید جهانشاهی- فیلترینگ رسانه‌های اجتماعی یکی از مسائل داغ روزهای انتخابات بود و مباحث مختلفی در مورد بیهوده بودن عملی فیلترینگ، گردش مالی بسیار زیاد، مایه آبروریزی بودن این نوع محدودیت و خواست لغو آن در روزهای انتخاباتی مطرح شدند. مخالفان رفع فیلترینگ اما معتقدند فضای مجازی «ابزار نوین شیطانی در عصر حاضر»، «پایگاه شیطان» و «مهم ترین راه نفوذ دشمن» است و برای توجیه دیدگاه خود شواهد مختلفی از شیوع مخالفت‌های سیاسی و فرهنگی ـ ارزشی در فضای مجازی ذکر می‌کنند. با وجود این هر دو گروه موافق و مخالف فیلترینگ قائل به این مهم هستند که دست رس بودن فیلترشکن‌ها تا حد زیادی هدف فیلترینگ را تحت تاثیر قرار داده است. توصیه‌های کلیشه‌ای مثل بالا بردن سواد رسانه‌‌ای و سواد رسانه‌های اجتماعی هم مساله را به طور جدی رفع نمی‌کند. آنچه از سوی طرفداران فیلترینگ به عنوان «مساله فضای مجازی» مطرح میشود، ریشه در قضاوت…
فساد و شفافیت سیاسی
امید جهانشاهی: نقش رسانه‌ها در مبارزه با فساد از آن دست موضوع‌هایی است که به دلیل اهمیت آن بسیار مورد توجه است اما معمولا همراه با تعارف و به گونه‌ای بی‌دردسر و شعاری به آن پرداخته میشود و معمولا سطح بحث درباره این موضوع را به نقش روزنامه‌نگار و حداکثر میزان حمایت از او تقلیل می‌دهند. این در حالی است که مهم‌ترین موانع مبارزه رسانه‌ها با فساد ریشه در عوامل سیاسی دارند. در ابتدای انقلاب، به دلیل تهدیدهایی که برای نظام در حال استقرار وجود داشت، رویکرد امنیتی در نگاه به عرصه‌های فرهنگی در کشور توجیه شد و شکل گرفت. نگاه امنیتی ایجاد تشکل بزرگ و قدرتمند صنفی روزنامه‌نگاران و رسانه‌های توانمند را همچون یک تهدید می‌انگارد و این باعث تضعیف رسانه‌ها و روزنامه‌نگاران در مبارزه با فساد میشود. در نتیجه این رویکرد جامعه تبدیل میشود به موافقان نظام و مخالفان نظام. در این وضعیت، رسانه‌ها برای مبارزه با فساد دچار…
مساله مشارکت و ضرورت تحزب
دیدارنیوز ـ امید جهانشاهی: مساله مشارکت و تلاش‌های متنوع برای بالا بردن مشارکت و تفسیر میزان عدم مشارکت از موضوع‌های داغ این دوره از انتخابات بود. مساله مشارکت در انتخابات بعد از پیروزی انقلاب و شکل‌گیری ساختار جمهوریت همواره وجود داشته است. این مهم تا دوره‌ای بر دوش شور انقلابی و شخصیت‌های برجسته انقلاب بوده است. به نظر می‌رسد با توجه به تحولات اجتماعی فرهنگی دهه‌های اخیر دیگر احزاب باید به طور مشخص و پر رنگ این نقش را برعهده بگیرند. وقتی رقابت واقعی دو گفتمان سیاسی باشد طبیعتا مشارکت هم شکل می‌گیرد. در واقع، مشارکت باید دغدغه احزاب باشد برای قدرت، نه دغدغه نظام برای «آبرو». اما دریغ که در راه تحزب مشکلات فرهنگی جدی وجود دارد. یکی از مناقشه‌های دو کاندیدا در مناظره سر این بود که چه کسی حزبی است و چه کسی مردمی! چنین نگاهی نشان می‌دهد که هنوز نگاه عمومی در جامعه نسبت به حزب…