فقدان گفتمان توسعه؛ راز کاهش اعتماد مردم به حکمرانان

عصر ایران؛ امید جهانشاهی- آقای صالحی، وزیر فرهنگ  در مورد چالش‌های عمده آغاز دوره مدیریتش گفته است: «اگر بخواهیم چالش عمده در کل حاکمیت را بگوییم، چالش سرمایه اجتماعی داریم و کاهش اعتماد مردم به حکم‌رانان! … این واقعیت اجتماعی خود ماست که باید آن را بفهمیم و با برداشت درست با آن مواجه شویم. کل جامعه دچار اغتشاشات ذهنی و معرفتی است.»    اما به راستی چرا اعتماد مردم به حکمرانان کاهش یافته است. دلیل روشن و سر راست آن بی‌توجهی به مسئله توسعه ایران است و اساسا فقدان حاکمیت گفتمان ملی توسعه ایران.    چرا برند معروف لنوو در حوزه فناوری‌های جدید باید در عربستان کارخانه بسازد اما نه در ایران که به مراتب بیش از عربستان سرمایه انسانی و متخصص دارد؟ اخبار پیشرفت عربستان در توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر و سرمایه‌گذاری در طرح‌های عمرانی برای جوان ایرانی حسرت ایجاد می‌کند. آیا در سالهای آتی عربستان باید مقصد جوانان…

مسئله غلامحسین ساعدی و درسی برای آینده ایران

اکنش‌ها به موضوع جسارت به مزار غلامحسین ساعدی همچنان در رسانه‌های اجتماعی و برخی رسانه‌های رسمی ادامه دارد. امید جهانشاهی در یادداشت خود که برای دیدارنیوز ارسال کرده نگاهی به دو طرف منازعه داشته است. کد خبر: ۱۷۸۰۰۰ ۱۱:۵۸ – ۱۲ دی ۱۴۰۳ دیدارنیوزـ امیدجهانشاهی: مسئله هتک حرمت قبر غلامحسین ساعدی نویسنده ارزشمند ایرانی همچنان داغ است. مخالفان و هتاکان او را یکی از هم‌فکران و حامیان گروه‌های تروریستی مارکسیستی و انقلابی می‌دانند و سند می‌آورند که خود ساعدی در خاطراتش در مصاحبه با ضیاء صدقی و نیز حبیب لاجوردی تصریح کرده است که با رهبران اولیه چریک‌های فداییان خلق، مجاهدین خلق و بیژن جزنی ارتباط داشته است و خاطراتی از دوستی با آن‌ها تعریف کرده است. از آن‌ها کاملاً دفاع کرده و گفته برای آن‌ها اسلحه هم خریده است. گفتمان غالب آن دوران، گفتمان چپ بود که متاثر از بقایای حزب توده، آثار شریعتی و … آمیزه‌ای از اسلام…

یلدا؛ جشنی در ستایش پیروزی نور و زندگی نه به خاطر یک دقیقه بلندتر و شبی درازتر

عصر ایران؛ امید جهانشاهی- هر سال در این روزها کسانی به طعن و تحقیر می‌گویند که دقیقه ای بلندتر بودن چه جای جشن دارد به نام شب یلدا. حکایت شب یلدا – و یا به بیان درست‌تر: شب چله-  اما نه حکایت دقیقه‌ای بلندتر بودن که امری نمادین است.     نماد، نقش‌ها و کارکردهای متعددی در فرهنگ و اجتماع دارد. از لوازم ساخته شدن اجتماع، وجود نمادهاست. با نماد است که آدمی بر کلمات معناهای عمیق و وسیع بار می‌کند و آنها را چون پرچمی در اجتماع برمی‌کشد تا نیاز به در جمع بودن را مدام فرایاد آوَرَد و در شعر، هنر و … فریاد بزند.     از این روست که نماد، شورانگیز و شورنده است؛ آدمی را به شوق می‌آورد چون در جهانی از معنا با جمعی از هم نوعان مشترک است، پس با آرامش می‌زیَد. به این معنا، کار نماد، تثبیت و سازمان‌دهی ادراکات و احساسات جمعی است. …

اولویت ایران؛ گفتمان توسعه و نه هیچ امر دیگری

عصر ایران؛ امید جهانشاهی- یکی از عرصه‌های منازعه سیاسی جدال بر سر تعیین اولویت‌های جامعه است؛ یعنی تعیین مهم‌ترین و اساسی‌ترین مسایل کشور که توجه عمومی را برای ایجاد اراده ملی‌یی می‌طلبد که لازمۀ مواجهه با آنهاست.    گاهی برخی نیروهای سیاسی می‌کوشند با اولویت دادن به موضوعی که از لحاظ سیاسی قدرت امروز آنها را ارتقا می‌دهد یا تضمین می‌کند، اولویت‌های خود را به جای اولویت‌های واقعی کشور القا کنند و همه را به بحث در مورد سوژه‌هایی وادارند که زیر چتر گفتمان سیاسی آنهاست. اما شخصیت‌های سیاسی ملی یعنی آنها که نگاه ملی دارند همواره می‌کوشند تا اولویت‌های کشور، به معنای واقعی همان مسائل اساسی و ملی کشور باشند و از این رو، این مهم را به دانشگاه‌ها و جامعه کارشناسی و روشنفکری کشور می‌سپارند. سخن دکتر عارف در هشتاد و هشتمین جلسه هیأت امنای سازمان اسناد و کتابخانه ملی ناظر بر همین نگاه ملی است: «نهادهایی مثل…

جهانشاهی: در عمل فقط بدنامی فیلترینگ برای نظام مانده است/ ما وارد جهان پس از اینترنت شده ایم

«امید جهانشاهی» پژوهشگر مطالعات رسانه و ارتباطات بر این باور است که وقتی فیلترشکن فراوان و در دسترس است، فیلترینگ بی معناست و دغدغه‌های به‌اصطلاح امنیتی که برای توجیه فیلترینگ گفته می‌شود در عمل بلاموضوع است و در عمل فقط بدنامی فیلتر کردن برای نظام مانده است. تینا مزدکی: از کشف آتش و ابداعات پیش از تاریخ گرفته تا انقلاب‌های با شکوه، بشر از ابتدای تاریخ خود همواره جهان را دستخوش دگرگونی بسیاری کرده است؛ زندگی انسان هربار ابعاد هوشمندانه‌تری پیدا کرد و آنچه این ابعاد را گسترش داد همراهی بشر با این دگرگونی‌ها بود، چه بسا اگر همراهی صورت نمی‌گرفت، زندگی امروز بشر هرگز به شکلی که اکنون می‌بینیم نبود. انقلاب اینترنت نیز از آن دست رویدادهایی بود که تمام جهان را متاثر کرد. همراه با انقلاب اینترنت، همانطور که تمام ابعاد زندگی بشر رنگ دیگری به خود گرفت؛ سرعت و میزان دسترسی جوامع به اطلاعات دگرگون شد و…

مسئولیت در قبال آینده ایران

امید جهانشاهی: پیش‌فرض آینده‌اندیشی این است که آینده ساختنی است؛ اما نه با آرمان‌ها و آرزوها. آینده را با رصد روندها و تحلیل میزان تأثیرگذاری روندها بر اقتصاد، سیاست و اجتماع ایران و تصمیم‌های سازنده برای توسعه ایران می‌توان ساخت. در این مسیر البته رسانه‌ها مسئولیت جدی برعهده دارند. مسئولیت رسانه‌ها برای کشور این است که مردم را از عوامل مؤثر بر تحقق یک آینده مطلوب برای کشور آگاه کنند و تصریح کنند که آینده ما را وضعیت روندهای اقتصادی، اجتماعی ـ فرهنگی و فناوری می‌سازد و بنابراین بدون سرمایه‌گذاری در تولید علم و فناوری و بدون سرمایه‌گذاری برای تولید و رشد تجارت و سایر روندها نمی‌توان از آینده روشن سخن گفت و به این ترتیب فضای کشور را برای گرفتن تصمیم‌های سخت و شجاعانه برای «ایران» مهیا کنند. چراکه مسئولان هرگز در خلأ تصمیم نمی‌گیرند بلکه سخنان و تصمیم‌های آنها ناگزیر متأثر از اولویت‌های برکشیده‌شده، بستر عواطف مردمی و آرای…

روز کورش؛ روزی برای ایران/ راز افزایش علاقه ایرانیان به نمادهای ملی

عصر ایران؛ امید جهانشاهی- در سال‌های اخیر اقبال به نمادهای ایرانی بیشتر شده است. حضور مردم در تخت جمشید و پاسارگاد به مناسبت‌های مختلف از جمله عید نوروز و بازنشر گسترده محتواهای ملی‌گرایانه در رسانه‌های اجتماعی گواهی بر این روند است. همچنین به نظر می‌رسد روند نام‌گذاری فرزندان به نام‌های ایرانی بویژه در برخی شهرهای بزرگ به عنوان موضوعی اجتماعی قابل مطالعه باشد، چون این روند تابعی از مجموعه تحولات فرهنگی جامعه و لذا یکی از نشانه‌های تغییر بطئی در ارزش‌های اجتماعی است.   یکی از این نمادهای ملی، توجه به گرامی‌داشت روز کورش است. علت‌های مختلفی برای این موضوع مطرح شده است. برخی معتقدند کورش برای مردمی که روز کورش را گرامی‌می‌دارند نمادی است از ایران باشکوه، آباد، و سربلند و مردم چنین ایرانی می‌خواهند.     آنها می‌گویند مردم پیشرفت‌های برخی کشورهای همسایه که چند دهه پیش از ایران عقب‌تر بودند را با وضعیت کشور مقایسه می‌کنند، مثل مقایسه…

رضایت می خواهید؟ به جامعه مدنی و درون توجه کنید/ رسانه‌ها فقط بازتاب می دهند

عصر ایران؛ امید جهانشاهی- برخی مسئولان تصور می‌کنند رسانه چنان قدرت جادویی دارد که امیال و اذهان مخاطبان را در ید اختیار گیرد و طبق مراد آنان پیش برد. از این روست که اگر از وضعیت امید به آینده و میزان اعتماد سیاسی ناراضی‌اند آنرا به عملکرد بد رسانه‌ها نسبت می‌دهند.  گویی ‌ذهن و ضمیر و نظام باور آدمی اسیر سرپنجه پیامی است که رسانه نرم و با ترفند بر لوح سفید ذهن می‌نشاند و در دم اثر می‌کند.  البته که رسانه‌ها قدرت دارند و می‌توانند تاثیرگذار باشند اما نکته در این جاست که مخاطبان صرفاً تحت تأثیر رسانه‌ها نیستند، بلکه آنها محصول زندگی اجتماعی هستند که تنها بخشی از آن را رسانه‌های رسمی می‌سازند. نیروهای اجتماعی بر شکل‌گیری ساختار ذهنی و مکانیسم قضاوت‌ مخاطبان در مورد محتوا و نحوه خوانش و برداشت مخاطب تاثیر می‌گذارند.   پژوهش‌هایی نشان داده‌اند عامل اصلی در تعین روابط بازتولید شده بین تولیدکنندگان و…