امید جهانشاهی ـ مدیر گروه آینده پژوهی و سیاستگذاری رسانه
مدیریت تحول یکی از دغدغههای جدی سازمانهای رسانهای است. رسانهها وارد اکوسیستم جدیدی شدهاند و این تغیر پارادایمیک چنان انقلابی بزرگ به شمار می رود که آنرا با انقلابی قیاس کردهاند که گوتنبرگ با اختراع چاپ در قرن ۱۵ میلادی ایجاد کرد.
بواسطه اکوسیستم تازه، دیگر جایگاه برندهای خبری جهانی صرفاً به خاطر پخش تلویزیونی آنها نیست بلکه به خاطر فرمتهای دیجیتال است. چراکه وارد عصر رسانههای اجتماعی شدهایم که عصر داده و الگوریتم است. داده همه جا و همه چیز است و از این رو گفتهاند داده نفت آینده است.
اکوسیستم تازه سه ویژگی دارد: سرعت، تنوع و شگفتی آفرینی. سرعت: تولید و توزیع و دسترسی به اطلاعات به شدت سریع شده است. تنوع: چند صفحه نمایشی شدن مصرف رسانهای، تنوع و تعدد ابزارها و پلتفورم ها و امکان حضور صداهای مختلف در ساختار شبکهای رسانههای اجتماعی چنان است که می توان گفت تنوع را به مثابه یک اصل باید پذیرفت. و شگفتی آفرینی ذات فناوری های نوشونده امروز است.
لذا محیط تازه صنعت رسانه برخلاف عصر رسانههای جریان اصلی چندان قابل پیشبینی نیست بلکه محیطی متغیر، نوشونده و آکنده از به اصطلاح «شگفتی سازها» است. از این رو، رصد روندها، رویدادها و اقدامات رقبا برای تفکر مدام در مورد وضعیت های احتمالی پیش رو، مهمترین کار مدیران رسانهها است تا سیاستها و اقدامات خود را بر مبنای حرکت در راستای تحقق وضعیت احتمالی مطلوب تنظیم کنند.
آینده چیزی نیست که از راه میرسد، آینده چیزی است که میسازیم. در واقع، روندها، رویدادها، تصورات ما و اقدامات ما آینده را شکل میدهند. آینده ساختنی است. آیندهپژوهی کمکمی کند تا آینده را با چشم های باز بسازیم. لذا آیندهپژوهی برای آینده نیست، برای تصمیمگیری امروز است. پیشگویی نیست، چارچوبی برای بررسی میزان کارامدی سیاستهای امروز است.
از این رو، بواسطه محیط پیچیده، نوشونده و پرشتاب اکوسیستم جدید، امروزه ضرورت پژوهش در مورد آینده و تعمیم تفکر آینده نگرانه در سازمان صدچندان شده است. آیندهپژوهی چارچوبی برای تحلیل روندها و رویدادها و درک مسیر درست حرکت در جهت تحقق سناریوی مطلوب است. آینده پژوهی لازمه مدیریت تحول است.
یادداشت من در هفته نامه صداوسیما به مناسبت هفته پژوهش آذر ۱۴۰۰