زندگي، فيس بوك و روزنامه نگاري

كلاس دكتر سلطاني فر تمام شدني نيست و گويي هنوز و هر روز در كلاس ايشان هستم. منظورم ايميل هاي درس آموز و نكته آموز ايشان است كه كم از كلاس درس ندارند گاهي. «فیس‌بوک تا چه حد در زندگی شما تاثیر دارد؟» عنوان ايميل تازه ايشان است. يادداشتي در مورد مقاله اي به قلم روزنامه نگاري از كشوري پيشرفته كه ديگر نمي تواند بدون فيس بوك سر كند!«ما صدها میلیون نفریم که از دریچه فیس‌بوک، یا بهتر بگویم، از دریچه شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های نوین به جهان می‌نگریم. رسانه‌های اجتماعی نوین امکانات بی‌نظیری به ما می‌دهند، اما گویا حس نمی‌کنیم که تا چه اندازه ‌در تسخیر زندگی واقعی ما پیش رفته‌اند؛ دنیای آفلاین ما حالا در تصرف پدیده‌های آنلاین است.»واقعاً اين پرسشي جدي است كه هر رسانه بواسطه طبيعتي كه دارد بر «مكانيسم شناخت» ما چه تاثيري مي گذارد؟ در واقع بواسطه تاثيري كه بر ديده و نحوه ديدن ما از جهان مي گذارد، چه تاثيري بر ديد و ديدگاه ما از جهان مي گذارد. هر رسانه بواسطه طبيعتي كه دارد ساختار روايي خاصي براي توصيف رويدادها در ذات خود دارد. به عبارت ديگر جامه اي نو به تن روزنامه نگاري مي كند. 

«حالا ما حتی وقتی که آفلاین هستیم، جهان را آن‌طور می‌بینیم که می‌خواهیم به فیس‌بوک بفرستیم. به عبارت ساده‌تر، همیشه و همه‌جا حواس‌مان جای دیگری است. چشمان‌مان به دنبال چیزهایی می‌گردد که به‌طور بالقوه می‌تواند لایک و کامنت بیشتری بگیرد؛ طوری زندگی می‌کنیم که در فیس‌بوک «لایک‌شدنی» (Likeable) باشد. برای کسی که عکاسی را تجربه کرده، جهان شکل عکس به خود می‌گیرد. دریچه نگاه شخص، چشم دوربین اوست و از منطق دوربین به دنیا می‌نگرد: کادربندی، نورپردازی، عمق میدان، فوکوس، حرکت و … حتی وقتی دوربینی در دسترس نیست، در ناخودآگاه شخص و شیوه نگرش او به جهان اثر می‌گذارد. این همان اتفاقی است که فیس‌بوک به شکلی نوین بازتولیدش کرده است: «چشمان ما از دریچه فیس‌بوک به دنیا می‌نگرند و مغزهایمان مترصد فرصتی برای ترجمه تجربه‌ها به پست‌های فیس‌بوکی‌اند.»

اين مساله بر كار و كاركرد روزنامه نگاري هم تاثير مي گذارد. اين روزها مشغول خواندن مقاله اي هستم در مورد اينكه روزنامه نگاري شهروندي چه تاثيري بر بحث عمومي در مورد مسائل اجتماعي و ارتقاي دموكراسي مي تواند بگذارد و خلاء هاي به اصطلاح «روزنامه نگاري عمومي» را پر كند. حالا واقعاً فيس بوك چقدر بر كاركردهاي روزنامه نگاري تاثير مي گذارد؟ آيا فرهنگ «شير» كردن به نوعي فرهنگ گفتگو را به جوامعي همچون ما تحميل مي كند و كاركردهاي روزنامه نگاري در مورد ايجاد بحث عمومي را ارتقا مي بخشد!؟ 

«{با فيس بوك} ما مترصد فرصتیم تا آنچه دیده‌ایم، شنیده‌ایم، لمس کرده‌ایم یا تجربه کرده‌‌ایم را در دم با دیگران Share کنیم.»

«امیل زولا، نویسنده فرانسوی گفته بود «به نظر من شما نمی‌توانید ادعا کنید که چیزی را واقعا دیده‌اید، مگر آن‌که عکس‌اش را ثبت کرده باشید.» حالا یورگنسن با تکیه بر واقعیت‌های «جهان فیس‌بوکی» این جمله را این‌طور بازنویسی می‌کند: «امروز، نمی‌توانید بگویید که اتفاقی واقعا رخ داده است‌، مگر این‌که در فیس‌بوک پست شده باشد.» نويسنده در جايي ديگر مي نويسد: «هر پديده اي، هر تجربه اي وجود دارد تا تبدیل به یک پست فیس‌‌بوکی شود.»
منبع