جهان شبکه‌ای شده و مسئله تحریم‌ها

امید جهانشاهی: یکی از مهم‌ترین کلمات کلیدی برای درک جهان امروز، شبکه است. شبکه به‌مثابه نوعی ساختار خود را بر همه الگوها و مناسبات بار کرده است و این یکی از مهم‌ترین تفاوت‌های اساسی با جهان قبل از اینترنت است.در عصر شبکه، اساسا زمین بازی و معادلات تغییر کرده است؛ مناسبات اجتماعی، الگوهای جنبش‌های اجتماعی، ساختارهای سازمانی، کمپین‌های سیاسی، همه در بافت و ریختار «شبکه‌ای» شکل می‌یابند. شبکه‌ای‌شدن، مفهوم اقتصاد جهانی را ایجاد کرده که متفاوت از اقتصاد جهان به معنای معاملات و مبادلات اقتصادی و تجاری در سطح جهان است. به عبارت دیگر، اقتصاد جهانی محصول عصر نوظهوری است که بر مبنای ساختار شبکه‌ای شکل گرفته است. اقتصاد جهانی نشان‌دهنده یک شبکه بزرگ به‌هم‌تنیده است که کشورها از طریق شبکه‌های تجاری در‌هم‌تنیده و به هم وصل هستند و جایگاه‌شان در شبکه، ملاک تعیین قدرت آنهاست. اساسی‌ترین شکل قدرت در عصر حاضر قدرت حاصل از شبکه‌سازی و تأثیرگذاری در شبکه‌های روابط…

۱۰۰ سالگی اسلامی ندوشن؛ چرا ایران مهم است؟

عصر ایران؛ امید جهانشاهی-  صد سال پیش در چنین روزی، مردی به دنیا آمد که نامش با ایران‌گرایی و عشق به فرهنگ و ادبیات ایران گره خورده است: دکتر محمد علی اسلامی ندوشن.    به این بهانه شایسته است که یادی شود از ایران‌ و عشق به وطن، به ویژه که حرمت وطن و اهمیت این خاک و مرزهایش، در این روزهای فضای مجازی هم مطرح است؛ نه به بهانه ستایش شهدا که جان پاک در گرو حفظ مرز و خاک گذاشتند، بلکه به دلیل توئیت توهین‌آمیزی که بر این مرز، مرگ نثار ‌کرد.  دکتر اسلامی ندوشن می‌گفت «چیزی که در تمام این سال‌ها، زندگی‌ام را از سرگردانی درآورده، عشق به ایران و ایران دوستی بوده است.» و این شور و عشق و دغدغه در همه آثارش هویداست: «چهار سخنگوی‌ وجدان‌ ایران»، «تأمّل‌ در حافظ»، «زندگی‌ و مرگ‌ پهلوانان‌ در شاهنامه»، «ایران‌ و جهان‌ از نگاه‌ شاهنامه»، «ایران را از…

فیلترینگ و دل‌گیری‌های مردم

عصرایران؛ امید جهانشاهی- فیلترینگ رسانه‌های اجتماعی یکی از مسائل داغ روزهای انتخابات بود و مباحث مختلفی در مورد بیهوده بودن عملی فیلترینگ، گردش مالی بسیار زیاد، مایه آبروریزی بودن این نوع محدودیت و خواست لغو آن در روزهای انتخاباتی مطرح شدند.    مخالفان رفع فیلترینگ اما معتقدند فضای مجازی «ابزار نوین شیطانی در عصر حاضر»، «پایگاه شیطان» و «مهم ترین راه نفوذ دشمن»  است و برای توجیه دیدگاه خود شواهد مختلفی از شیوع مخالفت‌های سیاسی و فرهنگی ـ ارزشی در فضای مجازی ذکر می‌کنند. با وجود این هر دو گروه موافق و مخالف فیلترینگ قائل به این مهم هستند که دست رس بودن فیلترشکن‌ها تا حد زیادی هدف  فیلترینگ را تحت تاثیر قرار داده است. توصیه‌های کلیشه‌ای مثل بالا بردن سواد رسانه‌‌ای و سواد رسانه‌های اجتماعی هم مساله را به طور جدی رفع نمی‌کند.    آنچه از سوی طرفداران فیلترینگ به عنوان «مساله فضای مجازی» مطرح می‌‌شود، ریشه در قضاوت…

فساد و شفافیت سیاسی

امید جهانشاهی: نقش رسانه‌ها در مبارزه با فساد از آن دست موضوع‌هایی است که به دلیل اهمیت آن بسیار مورد توجه است اما معمولا همراه با تعارف و به گونه‌ای بی‌دردسر و شعاری به آن پرداخته می‌شود و معمولا سطح بحث درباره این موضوع را به نقش روزنامه‌نگار و حداکثر میزان حمایت از او تقلیل می‌دهند. این در حالی است که مهم‌ترین موانع مبارزه رسانه‌ها با فساد ریشه در عوامل سیاسی دارند. در ابتدای انقلاب، به دلیل تهدیدهایی که برای نظام در حال استقرار وجود داشت، رویکرد امنیتی در نگاه به عرصه‌های فرهنگی در کشور توجیه شد و شکل گرفت. نگاه امنیتی ایجاد تشکل بزرگ و قدرتمند صنفی روزنامه‌نگاران و رسانه‌های توانمند را همچون یک تهدید می‌انگارد و این باعث تضعیف رسانه‌ها و روزنامه‌نگاران در مبارزه با فساد می‌شود. در نتیجه این رویکرد جامعه تبدیل می‌شود به موافقان نظام و مخالفان نظام. در این وضعیت، رسانه‌ها برای مبارزه با فساد دچار…

مساله مشارکت و ضرورت تحزب

دیدارنیوز ـ امید جهانشاهی: مساله مشارکت و تلاش‌های متنوع برای بالا بردن مشارکت و تفسیر میزان عدم مشارکت از موضوع‌های داغ این دوره از انتخابات بود. مساله مشارکت در انتخابات بعد از پیروزی انقلاب و شکل‌گیری ساختار جمهوریت همواره وجود داشته است. این مهم تا دوره‌ای بر دوش شور انقلابی و شخصیت‌های برجسته انقلاب بوده است. به نظر می‌رسد با توجه به تحولات اجتماعی فرهنگی دهه‌های اخیر دیگر احزاب باید به طور مشخص و پر رنگ این نقش را برعهده بگیرند. وقتی رقابت واقعی دو گفتمان سیاسی باشد طبیعتا مشارکت هم شکل می‌گیرد. در واقع، مشارکت باید دغدغه احزاب باشد برای قدرت، نه دغدغه نظام برای «آبرو». اما دریغ که در راه تحزب مشکلات فرهنگی جدی وجود دارد. یکی از مناقشه‌های دو کاندیدا در مناظره سر این بود که چه کسی حزبی است و چه کسی مردمی! چنین نگاهی نشان می‌دهد که هنوز نگاه عمومی در جامعه نسبت به حزب…

برای اعتراض به تحریم‌های ظالمانه

امید جهانشاهی: «باید رویکردهای خودمان را تغییر دهیم… باید نگاه به فرصت‌های بین‌المللی را تغییر دهیم. با جهان نمی‌شود شوخی کرد… امروز دارو می‌خواهیم وارد کنیم، باید آمریکا اجازه دهد، این خطرناک است». این سخن کسی است که نمی‌توان او را «سست‌عنصر» و «غرب‌زده» نامید. این سخنان جناب مصطفی پورمحمدی است که به واسطه صراحت و صداقتش در بیان مسائل، «ستاره مناظره‌ها» لقب گرفت. «تحریم مسئله مهمی است. تحریم فلج‌کننده را بر ما تحمیل کرده‌اند و ما ساده از کنار این می‌گذریم، تمام اقتصاد ما گرفتار آن است… باید دیگر حل کنیم. تمام روابط تجاری و مالی ما قفل شده. فعالان اقتصادی می‌خواهند چطور عمل کنند؟». سال ۹۲ مردم به حسن روحانی رأی دادند؛ چون علیه تحریم‌های ظالمانه داد سخن داد که «چرخ زندگی مردم هم باید بچرخد». هنوز هم آنچه ملت را به شور می‌آورد، شعار «برای زندگی» است. مردم آن سال‌ها را یادشان است، چون در چهار سال اول…

چه رییس جمهوری ما را خوش‌بخت می‌کند؟

دیدارنیوز_ امید جهانشاهی: ذهنم درگیر گلایه‌های یک جامعه‌شناس است که در برنامه‌ای به خانواده‌ها انتقاد می‌کرد. می‌گفت: «خوش‌بختی یک احساس دو طرفه است. یک زوج یا با هم خوش‌بخت می‌شوند، یا با هم بدبخت می‌شوند. اینطور نیست که یکی را پیدا کنیم که دخترمان را خوش‌بخت کند. مثلا پسره می‌رود با پدر دختر صحبت می‌کند تا او را قانع کند که می‌تواند دخترش را خوش‌بخت کند. این بی‌معنی است. خوش‌بختی ساختنی است. با مشارکت هم ساختنی است. دو طرفه است. چرا هنوز دختران ما خودشان را طوری تعریف می‌کنند که یکی باید بیاید که خوش‌بختشان بکند و یا مردها چنین نقشی را برای خود تعریف می‌کنند … »جامعه‌شناس راست می‌گفت. یادم است در سریالی قدیمی وقتی خانواده خواستگار رفتند. دختر که حتی به تقلا نتوانسته بود روی پسر را هم ببیند، محجوب مشغول سفره پهن کردن جلوی پدر بود که به پشتی تکیه داده بود. پدر زیر لب، راضی گفت…

«ایده ایران»؛ گفتمانی برای توسعه ایران

دیدارنیوز ـ امید جهانشاهی: انتخابات قبلی می‌گفتند مشکلات اقتصادی و تورم از بی کفایتی دولت است، تحریم‌ها بهانه است. تحریم نهایتاً ۲۰ درصد تاثیر دارد؛ دولت، چون اشرافی است، اصلاً اهتمامی به کار مردم ندارد. بیانیه معروفی هم صادر کرده بودند که اگر بدون کاهش تحریم‌ها و برجام بلد نیستید اقتصاد را بسامان کنید «ما بلدیم.» و حالا بعد از چند سال تورم چهل درصدی و دلار ۶۰ تومانی نشان می‌دهد که تاثیر مخرب تحریم‌ها قابل کتمان نیست، اگر صداقت وجود داشته باشد. در سخنرانی‌های انتخاباتی نامزدها، اما هیچ کس همچون عباس آخوندی به صراحت و با صداقت به تحریم‌های مخرب و ظالمانه اشاره نکرد: «تمدن ایران محصول تجارت آزاد و آمد و شد اقوام و خرده فرهنگ‌های گوناگون و گفت‌وگوی فرهنگی و مدنی شرق و غرب و شمال و جنوب عالم بوده‌است. حصر هیچ‌گاه سرنوشت و ویژگی ملت ایران نبوده‌است.» واقعیت این است که این تحریم‌های ظالمانه امکان جذب…